class: center, middle, inverse, title-slide .title[ # Da abundancia á evidencia: fluxo de traballo para a análise diferencial de datos ómicos en R ] .subtitle[ ## Xornadas de R ] .author[ ### Julia García Currás ] .institute[ ### Biostatech | CITIC-UDC ] .date[ ### 16/10/2025 ] --- class: inverse, center, middle <style type="text/css"> /* Evita que aparezca el cursor parpadeante en títulos o texto */ </style> # Introdución --- # As ómicas <span style="font-size: 1.2em;">Nova disciplina en bioloxía que estuda, de maneira global e masiva, diferentes moléculas dun organismo.</span> - Xéranse datos biolóxicos de grande dimensionalidade que requiren dunha **análise estatística**: **R software**. - Tipos de moléculas e as súas correspondentes ómicas: -- <img src="data:image/png;base64,#Figures/TypesOfOmics.svg" width="90%" style="display: block; margin: auto;" /> --- # R e as ómicas <span style="font-size: 1.2em;">Vantaxes do uso de R na análise de datos ómicos:</span> * Software libre e gratuíto * Ampla e activa comunidade de usuarios: * Desenvolvemento, mantemento e mellora constante dos diferentes paquetes de análise -- * Estandarización e reproducibilidade de análises -- * Código aberto e compartido: * Transparencia * Flexibilidade -- <img src="data:image/png;base64,#Figures/bioconductor_2.svg" width="70%" style="display: block; margin: auto;" /> --- class: inverse, center, middle # Análise de abundancia diferencial --- # Deseño experimental común en análise de abundancia diferencial  --- # Fluxo xeral na análise de abundancia diferencial  --- # _Exemplo_ <img src="data:image/png;base64,#Figures/DatosExmplo.svg" width="95%" style="display: block; margin: auto;" /> .footnote[ <span style="font-size: 0.6em;">Amorim, M.; Martins, B.; Caramelo, F.; Gonçalves, C.; Trindade, G.; Simão, J.; Barreto, P.; Marques, I.; Leal, E. C.; Carvalho, E.; Reis, F.; Ribeiro-Rodrigues, T.; Girão, H.; Rodrigues-Santos, P.; Farinha, C.; Ambrósio, A. F.; Silva, R.; Fernandes, R. Putative Biomarkers in Tears for Diabetic Retinopathy Diagnosis. Front Med (Lausanne) 2022, 9, 873483. https://doi.org/10.3389/fmed.2022.873483.</span> ] <!-- Dataset público do estudo [Chen et al., 2021](https://doi.org/10.3389/fnagi.2021.619945). --> --- # Preprocesado <br> .pull-left[ 1. **Transformación logarítima** da matriz de datos. 2. **Análise de datos faltantes**: * **Filtrado**: eliminación de moléculas con moitos valores faltantes. Recomendación: **filtrar por grupos**. * **Imputación**: substitución de valores faltantes por valores estimados. 3. **Normalización** para reducir o erro sistemático presente nos datos. ] .pull-rigth[ <img src="data:image/png;base64,#Figures/ImputNorm.svg" style="display: block; margin: auto;" /> ] --- # _Preprocesado (exemplo)_ .pull-left[ **Datos faltantes**: * Total: 67.9 % * Grupo NC: 27.35% | Grupo DM: 23.28% * **Filtro**: máximo 50% datos faltantes por grupo. <img src="data:image/png;base64,#Figures/naHeatmap.svg" width="80%" style="display: block; margin: auto;" /> > 291 proteínas de 1407 proteínas totais ] -- .pull-right[ **Normalizacións:** <img src="data:image/png;base64,#Presentacion_files/figure-html/unnamed-chunk-11-1.svg" style="display: block; margin: auto;" /> ] --- # Comparacións entre grupos <br> .pull-left[ 1. **Comparación** da cantidade de cada molécula entre grupos. 2. **Corrección do p-valor** por comparacións múltiples: 3. Cálculo do `\(log_2\)` _fold change_ ou `\(logFC\)`: `$$log_2FC = log_2{(\frac{mean_{Case}(molecule_1)}{mean_{Control}(molecule_1)})}$$` 4. Representación: gráfico de tipo volcán ou **volcano plot**. ] .pull-right[ <img src="data:image/png;base64,#Figures/TablaDE.svg" height="70%" style="display: block; margin: auto;" /> ] --- # _Comparacións entre grupos (exemplo)_ .pull-left[ Táboa de resultados:
] .pull-right[ Volcano plot (`EnhancedVolcano`): <img src="data:image/png;base64,#Presentacion_files/figure-html/unnamed-chunk-16-1.svg" style="display: block; margin: auto;" /> ] --- # Análise de agrupación As moléculas con abundancia diferencial permiten discriminar entre os grupos de estudo no seu conxunto? -- .pull-left[ * **Análise de compoñentes principais (PCA)** <img src="data:image/png;base64,#Figures/TablaClusteringPCA.svg" style="display: block; margin: auto;" /> <!-- <span style="font-size: 0.8em;">Mapa de calor (`Heatmaply`):</span> --> <img src="data:image/png;base64,#Presentacion_files/figure-html/unnamed-chunk-19-1.svg" style="display: block; margin: auto;" /> ] -- .pull-right[ * **Clustering xerárquico** <img src="data:image/png;base64,#Figures/TablaClustering_.svg" style="display: block; margin: auto;" /> <!-- <span style="font-size: 0.8em;">Biplot (`factoextra::fviz_pca_ind`):</span> -->
] --- # Análise funcional Permite coñecer aquelas funcións asociadas a moléculas con abundancia diferencial. Dise que estás funcións están sobrerrepresentadas nos resultados. * Base de datos de termos funcionais: relación molécula - función. * Lista de moléculas: significativas e non significativas. -- <img src="data:image/png;base64,#Figures/TablasFuncionais.svg" style="display: block; margin: auto;" /> -- * Constraste: test `\(\chi^2\)` de Pearson ou test hiperxeométrico. -- * Paquetes: `clusterProfiler::enrichGO`, `AnnotationDbi`, `enrichplot`. --- # _Análise funcional (exemplo)_ Táboa de resultados:
--- # _Análise funcional (exemplo)_ .pull-left[ Resultados enriquecimiento (`enrichplot::dotplot`): <img src="data:image/png;base64,#Presentacion_files/figure-html/unnamed-chunk-25-1.svg" style="display: block; margin: auto;" /> ] -- .pull-right[ Rede proteínas-funcións (`enrichplot::cnetplot`): <img src="data:image/png;base64,#Presentacion_files/figure-html/unnamed-chunk-26-1.svg" style="display: block; margin: auto;" /> ] --- class: center, middle, inverse # Conclusións --- # Conclusións <br> * Con este fluxo de traballo pódese obter a partir de datos ómicos de abundancia: * **Biomarcadores** candidatos * **Funcións biolóxicas** chave -- <br> * Fluxo de traballo **estensible e personalizable** -- <br> * O uso de R neste tipo de análises é moi importante para asegurar a **reproducibilidade, transparencia e transferencia** dos coñecementos. --- background-image: url('Figures/Fondo.svg') background-size: 95% background-position: center background-repeat: no-repeat class: center, middle, inverse # Moitas grazas! Julia García Curras